Podczas pierwszej wojny światowej zostało wynalezione elektromechaniczne urządzenie do szyfrowania – Enigma. Już w swojej pierwotnej wersji było zdolne do wytworzenia miliardów kombinacji. W dokumentalnym filmie „Tajemnice Enigmy” możemy zobaczyć, jak działała ta maszyna, obserwować jej stopniowe doskonalenie, a także pracę deszyfrantów. Jednym z najsłynniejszych był Marian Rejewski, który od 1933 r. pracował nad złamaniem kodów Enigmy. W filmie przedstawia się jego żmudną walkę z maszyną, codzienne zmaganie się z kolejnymi, coraz bardziej skomplikowanymi szyframi i coraz to nowe urządzenia (m.in. bomby kryptologiczne), które wymyślał dla pokonania Enigmy. Filmowy wykład pozwala laikom pojąć ogrom tego przedsięwzięcia, a także choć po części zrozumieć, na czym polegał matematyczny geniusz Rejewskiego. Jego historia przeplata się z historią dochodzenia do władzy Hitlera. Występują też w filmie m.in. Jan Nowak-Jeziorański, a także David Kahn, amerykański autor książki „Łamacze kodów”, którzy komentują polskie osiągnięcia w operacji Enigma. Wystarczy powiedzieć, że operacje RAF w obronie lotniczej Londynu były zaplanowane z sukcesem m.in. właśnie dzięki skutecznemu odkrywaniu zaszyfrowanych przez Enigmę informacji. W 2002 r. powstał w Anglii film „Enigma”, w którym nasz rodak został przedstawiony jako pijak i zdrajca. Taki już widać polski los.
Krystyna Lubelska
Tajemnice Enigmy
, film dok., reż. Andrzej Tomczak, 31 sierpnia i 1 września, godz. 17.05, TVP 2.
O Enigmie czytaj także na s. 68.