Wyróżnienia przyznajemy w sześciu kategoriach (film, literatura, teatr, sztuki wizualne, muzyka poważna, muzyka popularna). Paszport jest nagrodą POLITYKI, stoi za nią jednak autorytet polskiej krytyki. Wprawdzie ostateczne rozstrzygnięcia należą do redakcyjnej kapituły, ale wybieramy zwycięzców spośród artystów zgłoszonych przez wybitnych krytyków prasy, radia i telewizji. W każdej z kategorii 10 krytyków proponuje po trzy kandydatury z uzasadnieniem. Trzy osoby w każdej dziedzinie, które dostały najwięcej wskazań, otrzymują nasze oficjalne nominacje. Spośród tych trójek wyłaniamy laureatów.
Przypomnijmy, że w ubiegłym roku po raz pierwszy w historii naszych nagród przyznaliśmy ex aequo dwa Paszporty filmowe, które dostali Bartosz Lankosz („Rewers”) i Xawery Żuławski („Wojna polsko-ruska”). W pozostałych dziedzinach wyróżnieni zostali: Piotr Paziński (literatura), Sandra Korzeniak (teatr), Karol Radziszewski (sztuki wizualne), Barbara Wysocka (muzyka poważna), L.U.C. – Łukasz Rostkowski (muzyka popularna), zaś honorowy tytuł Kreatora Kultury wręczyliśmy Pawłowi Althamerowi.
Nazwiska tegorocznych zwycięzców ogłosimy podczas gali w Teatrze Wielkim 18 stycznia 2011 r. Nominacje w poszczególnych dziedzinach będziemy drukować w następnych pięciu numerach. Jak zwykle zaczynamy od filmu.
Nominowani:
Trzech solistów
Trudno mówić o nowym pokoleniu filmowym – nie tylko dlatego, że debiutujący późno Paweł Sala jest starszy od pozostałej dwójki. Już od dawna początkujący twórcy nie chcą być łączeni w grupy i nie mają zamiaru wypowiadać się w imieniu wszystkich rówieśników. Trzej nominowani to także soliści, z których każdy ma nieco odmienną koncepcję kina. Marcina Wronę inspiruje kino gatunkowe, Paweł Sala nie boi się drastyczności i szoku, Markowi Lechkiemu z kolei bliższe są klimaty kina intymnego, mówiącego ściszonym głosem. Ale są też podobieństwa. Akcja ich filmów toczy się tu i teraz – rozpoznajemy w nich Polskę może gorszą, mniej atrakcyjną, ale prawdziwą. Przede wszystkim jest to kino profesjonalne, od dobrego, dopracowanego scenariusza poczynając (przy „Chrzcie” pracowało trzech autorów, autor „Matki Teresy od kotów” pisał wcześniej sztuki teatralne), na montażu kończąc. Wyróżnieni przez nas reżyserzy potrafią również pracować z aktorami, co w polskim kinie bynajmniej nie jest częste. Z wykonawców pojawiających się w nominowanych filmach można by stworzyć świetny zespół teatralny, który byłby w stanie zagrać i w „Weselu”, i w sztuce współczesnej.
Jeszcze jeden rys wspólny – nominowani reżyserzy traktują bardzo serio widza, skazanego na co dzień na krajowe komedie romantyczne, obwoływane w hałaśliwych, płatnych reklamach „wydarzeniami sezonu”. Wydarzeniami są w rzeczywistości takie filmy, jakie robią Wrona, Sala i Lechki.
Zdzisław Pietrasik
Paweł Sala
za film „Matka Teresa od kotów”
Paweł Sala (ur. 1958 w Poznaniu), dramaturg, reżyser. Absolwent kulturoznawstwa Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu i Wydziału Radia i Telewizji Uniwersytetu Śląskiego. Był dwukrotnie finalistą polskiej edycji konkursu scenariuszowego Hartley-Merrill. Za „Ciemno wszędzie” dostał I nagrodę w konkursie dramaturgicznym „Dialogu” i Starego Teatru. Jest także autorem wielu sztuk, m.in. „Gang Bang albo Syndrom Sztokholmski”, „Spalenie matki”, „Pokolenie porno”. W Teatrze Telewizji zrealizował własny utwór „Od dziś będziemy dobrzy”. Jest autorem filmów dokumentalnych, w tym „Statystów” zrealizowanych na planie „Pianisty” Romana Polańskiego. „Matka Teresa od kotów” jest jego debiutem pełnometrażowym. Film był prezentowany m.in. na festiwalu w Karlowych Warach, gdzie odtwórcy obu głównych ról (Mateusz Kościukiewicz i Filip Garbicz) dostali nagrody aktorskie.
Marcin Wrona
za film „Chrzest”
Marcin Wrona (ur. 1973 r. w Tarnowie), reżyser, scenarzysta. Absolwent filmoznawstwa Uniwersytetu Jagiellońskiego, Wydziału Radia i Telewizji Uniwersytetu Śląskiego oraz Mistrzowskiej Szkoły Reżyserii Filmowej Andrzeja Wajdy. Za swój studencki film „Człowiek magnes” dostał nagrodę główną na Tribeca Film Festival w Nowym Jorku. Ważne wyróżnienia przyniósł mu również krótkometrażowy „Telefon”. W 2007 r. scenariusz „Moja krew” zapewnił mu pierwsze miejsce w polskiej edycji konkursu scenariuszowego Hartley-Merrill oraz trzecie miejsce w finale międzynarodowym. Według nagrodzonego scenariusza nakręcił swój debiutancki film, nagrodzony na Koszalińskich Spotkaniach Filmowych Młodzi i Film. „Chrzest”, jego drugi film, dostał Srebrne Lwy na ostatnim festiwalu w Gdyni. Wrona pracował także dla Teatru Telewizji. Jest również reżyserem pokazywanego w TVP serialu „Ratownicy”.
Marek Lechki
za film „Erratum”
Marek Lechki (ur. 1975 w Brzegu Dolnym), reżyser, scenarzysta, producent, kompozytor. Studiował na Wydziale Radia i Telewizji Uniwersytetu Śląskiego. Jeszcze w okresie studiów zadebiutował 21-minutową etiudą „Astronom”, o małym chłopcu wychowywanym samotnie przez ojca. (Wątek ojca i syna powróci po latach w debiucie pełnometrażowym „Erratum”). W 2002 r. zrealizował średniometrażowy film „Moje miasto”, jeden z najciekawszych utworów powstałych w ramach projektu TVP „Pokolenie 2000”, wyróżniony na festiwalu w Gdyni Nagrodą Specjalną Jury oraz nagrodą za scenariusz i licznymi innymi nagrodami na Krakowskim Festiwalu Filmowym i Koszalińskich Spotkaniach Filmowych Młodzi i Film. „Erratum” na ostatnim festiwalu gdyńskim dostało nagrodę za debiut oraz nagrodę dziennikarzy. Film pokazywany był już na wielu międzynarodowych festiwalach, ale to jeszcze nie koniec jego zagranicznych podróży.
Nominujący o nominowanych:
O Marku Lechkim
Wyróżnienie za umiejętność mówienia o sprawach najważniejszych bez zadęcia i jakby mimochodem. Kiedyś potrafili tak opowiadać tylko Czesi. „Erratum” to skromny mały film, a zarazem kawał porządnego kina.
Lech Kurpiewski
Wszystko się autorowi udało w tym delikatnym, osobistym utworze o kryzysie połowy życia, o trudnym odzyskiwaniu kontaktu między najbliższymi osobami, o powrocie do źródeł osobowości.
Tadeusz Lubelski
Gdyby w światowym kinie zorganizowano konkurs na najpiękniejszych 30 ostatnich sekund fabuły, to film Lechkiego miałby szanse na sukces.
Jerzy Płażewski
O Pawle Sali
„Matka Teresa od kotów” to późny debiut, ale wyrazisty i wstrząsający.
Andrzej Kołodyński
Wybór oryginalnej formy w połączeniu ze sprawnością warsztatową (znakomite prowadzenie aktorów!) sprawia, że opowieść o matkobójstwie nie epatuje drastycznością tematu, ale dręczy, nie daje spokoju i na długo osadza się w pamięci.
Tadeusz Lubelski
Rewelacyjny debiut filmowy znanego dramaturga teatralnego. Rzecz o rozpadzie rodziny, o chaosie i kulcie siły. O świecie, z którego wyparował Pan Bóg. Jeden z ważniejszych filmów polskich ostatnich lat, który można postawić obok „Placu Zbawiciela” i „33 scen z życia”.
Tadeusz Sobolewski
O Marcinie Wronie
„Chrzest” to gorzkie spojrzenie na polską rzeczywistość, film niejednoznaczny, przewrotny, w którym przez brutalne obrazy przebija tęsknota za najsubtelniejszymi uczuciami.
Barbara Hollender
Wrona sprawnie wykorzystuje elementy kina gatunkowego, by na jego kanwie tworzyć intensywne dramaty psychologiczne i moralne. Znakomicie czuje aktorów.
Anna Fuksiewicz
Reżyser tworzy kino, które może drażnić ukrytą w nim (świadomie czy nieświadomie) ideologią, ale za to imponujące profesjonalizmem, co zdążyli już docenić selekcjonerzy ważnych festiwali światowych.
Anita Piotrowska
Oni nominowali:
Anna Fuksiewicz, Polskie Radio Program II, Barbara Hollender, „Rzeczpospolita”, Andrzej Kołodyński, „Kino”, Lech Kurpiewski, „Newsweek”, Tadeusz Lubelski, Uniwersytet Jagielloński, Anita Piotrowska, „Tygodnik Powszechny”, Jerzy Płażewski, „Kino”, Jacek Rakowiecki, „Film”, Małgorzata Sadowska, „Przekrój”, Tadeusz Sobolewski, „Gazeta Wyborcza”.
Ponadto zgłoszeni zostali:
Kuba Czekaj (za film „Ciemnego pokoju nie trzeba się bać”), Arkadiusz Jakubik (za film „Prawdziwa historia o miłości”), Katarzyna Klimkiewicz (za film „Hanoi Warszawa”), Marcin Koszałka (za osiągnięcia operatorskie i dokument „Deklaracja nieśmiertelności”), Mateusz Kościukiewicz (za role w „Matce Teresie od kotów” i „Wszystko, co kocham”), Urszula Grabowska (za rolę w filmie „Joanna”), Piotr Marecki (za pomysł stworzenia think tanku Restart Polskiego Kina, przywracającego dialog literatury i filmu), Magdalena Popławska (za role w „Prostej historii o miłości” i „Dwóch ogniach”), Julia Ruszkiewicz i Karolina Bielawska (za dokument „Warszawa do wzięcia”), Stowarzyszenie Nowe Horyzonty (za festiwale Era Nowe Horyzonty i American Film Festival), Adam Sikora (za zdjęcia do filmu „Essentials Killing” i film „Ewa”), Adam Woronowicz (za role w „Świętym interesie” i „Chrzcie”).