Budowanie przejrzystych relacji z interesariuszami, wspieranie rozwoju lokalnych społeczności, wdrażanie standardów bezpieczeństwa i jakości produktów lub usług oraz obniżanie negatywnego wpływu na środowisko naturalne – to przez ostatnich 5 lat jedne z najważniejszych obszarów działań firm w ramach CSR.
Już po raz piąty tygodnik POLITYKA wspólnie z firmą doradczą Deloitte zaprosili przedsiębiorstwa działające w Polsce do udziału w zestawieniu Listki CSR POLITYKI. To coroczny przegląd podsumowujący dokonania firm – tym razem za 2015 r. – w obszarze społecznej odpowiedzialności (CSR) oraz ich wkładu w zrównoważony rozwój.
Podobnie jak w roku ubiegłym warunkiem udziału w zestawieniu było wypełnienie ankiety on-line. Została ona skierowana do kilkuset największych firm o przychodach powyżej 250 mln zł, ale wypełniały ją również mniejsze podmioty, chcąc sprawdzić, jak ich działania CSR wypadają na tle największych organizacji. Wśród nadesłanych ankiet – 104 były kompletne (w ub. roku 113). Najwięcej pochodziło od firm z sektora finansowego – 21 proc., blisko 12 proc. z energetycznego, a najmniej licznie reprezentowane były sektory: paliwowy oraz handel.
Tak jak w poprzednich edycjach, zestawienie bazowało na wytycznych międzynarodowej normy społecznej odpowiedzialności ISO 26000 w siedmiu obszarach: ład korporacyjny, prawa człowieka, zachowania wobec pracowników, ochrona środowiska, dbałość o klienta, uczciwość biznesowa i zaangażowanie społeczne.
Strategiczne cele
Tegoroczna ankieta została uzupełniona o pytanie dotyczące sposobu dostosowania działań firmy względem wybranych Celów Zrównoważonego Rozwoju (z ang. SDGs) ogłoszonych przez Organizację Narodów Zjednoczonych jesienią 2015 r. Przyjęcie uniwersalnych Celów Zrównoważonego Rozwoju przez 193 państwa tworzące ONZ to bardzo ważny krok w kierunku zapewnienia lepszej jakości życia dla wszystkich – uważa Irena Pichola, Partner w Deloitte, lider zespołu ds. zrównoważonego rozwoju w Polsce i w Europie Środkowej. Jej zdaniem cele są bardzo ambitne, a ich realizacja do 2030 r. będzie wymagała ścisłej współpracy państw, biznesu i organizacji pozarządowych. – Choć sukces SDGs zależy przede wszystkim od państw, to dużą rolę w finansowaniu zrównoważonego rozwoju będzie musiał też odegrać sektor prywatny – dodaje Pichola.
Na podstawie deklaracji tegorocznej ankiety firmy wskazują 6 kluczowych celów, które będą miały znaczenie dla ich sposobu prowadzenia biznesu i ich branży (ponad 45 proc. wskazań wszystkich firm). Chodzi o: wzrost gospodarczy i godną pracę; eliminację nierówności; innowacje i infrastrukturę; odpowiedzialną konsumpcję i produkcję; edukację na wysokim poziomie oraz zdrowie i dobrobyt ludzi. Mniejsze znaczenie przywiązują firmy do: pokoju, sprawiedliwości i silnych instytucji (jakże ważnych dla sprawnego funkcjonowania gospodarki) – 1 proc. wskazań czy eliminacji ubóstwa na świecie (7 proc.).
Wyróżnieni utrzymują standard
Na podstawie analizy ankiet uwzględniających działania za 2015 r. tygodnik POLITYKA wraz z Deloitte przyznały wyróżnienia w trzech grupach (patrz listy z lewej). Złote i Srebrne Listki CSR POLITYKI – dla firm o najwyższych standardach zarządzania CSR oraz Biały Listek CSR POLITYKI – dla tych, którzy podejmują tylko wybrane działania w obszarze odpowiedzialności społecznej. Chcąc zmobilizować organizacje do większego zaangażowania, wnikliwiej analizowaliśmy ich odpowiedzi, lekko zaostrzając kryteria w porównaniu do minionego roku. W tym roku ponownie lekko zostały zaostrzone kryteria oceny dla wyróżnienia Złoty i Srebrny Listek CSR POLITYKI (parz ramka poniżej). Liczba najbardziej prestiżowych wyróżnień pozostała zasadniczo bez zmian, co dowodzić może jeszcze większej determinacji w realizacji działań z obszaru społecznej odpowiedzialności. Za działania w roku 2015 Złotym Listkiem CSR POLITYKI nagrodziliśmy 12 firm (w 2015 r. było ich 11), a 11 otrzymało Srebrny Listek CSR POLITYKI (w ub. roku – 8). Zgodnie z tradycją przyznaliśmy też Białe Listki CSR POLITYKI – 41 (o 16 więcej niż w ub. roku), ponieważ przybywa firm, które kierują się rekomendacjami normy ISO 26000.
Ze względu na jubileuszową edycję zestawienia zdecydowaliśmy się wyróżnić specjalnym tytułem – Super Złoty Listek CSR POLITYKI – i statuetką trzy firmy: Grupa Żywiec SA, Kompania Piwowarska SA oraz Orange Polska, które we wszystkich pięciu edycjach otrzymywały najwyższe wyróżnienie, czyli Złoty Listek CSR POLITYKI.
Trochę historii
Trzy Super Złote Listki to niewiele, zważywszy na fakt, że przez ostatnich 5 lat w naszym zestawieniu zostało wyróżnionych kilkaset firm, a do udziału w ankiecie zapraszaliśmy nawet po 1200 organizacji. Jednak przez kolejne edycje zestawienia, liczba najwyższych wyróżnień – Złotych Listków – nie przekraczała 15, a Srebrnych – 20.
Sam przegląd także ewoluował. W pierwszej i drugiej edycji zestawienia np. przyznawaliśmy Białe Listki CSR wszystkim firmom, które wypełniły nasze ankiety, mając nadzieję, że zmobilizujemy je do działania oraz aktywnego dzielenia się doświadczeniami i wciągania w zmianę sposobu prowadzenia biznesu.
Potem podnieśliśmy poprzeczkę i w trzeciej edycji zaostrzyliśmy kryteria ocen, co niestety przełożyło się na liczbę wypełnianych ankiet, a w konsekwencji także na liczbę wyróżnionych organizacji. Kolejne rewolucyjne posunięcie związane było z przeniesieniem ankiety do internetu. Udział w zestawieniu był dobrowolny i miał stanowić dowód na świadome i odpowiedzialne działanie firm, które chcą się pochwalić swoimi dokonaniami w obszarze CSR.
Ale choć ok. 80 proc. tych samych organizacji rokrocznie wypełnia i wysyła ankiety, to co roku następują przetasowania w trzech grupach listków. Niektórzy spadają do niższej grupy, inni wypadają poza zestawienie, a nieliczni potrafią dwa–trzy lata z rzędu utrzymać swoją wysoką pozycję. Zmiany w zestawieniach wynikają często z jakości udzielanych odpowiedzi lub wskazywania działania, które np. nie dotyczą roku, za który przyznawane jest wyróżnienie.
Inspiruj się globalnie, ale działaj lokalnie
Zgodnie z deklaracjami, firmy w 2015 r. miały skupiać swoje działania na innowacjach (procesy, usługi, produkty); budowaniu długotrwałej wartości spółek; umacnianiu kultury organizacyjnej oraz rozwijaniu relacji z kluczowymi interesariuszami, np. klientami czy dostawcami. Mamy nadzieję, że chociaż część zrealizowała swoje plany. Jakościowy wzrost społeczny i ekonomiczny wymaga nie tylko współpracy, przewidywalnego prawa, kapitału, ale także dobrego zrozumienia wyzwań oraz unikalnego pomysłu na działania. Wyzwania społeczno-ekonomiczne, zagrożenia, ale przede wszystkim szanse z nich wynikające mogą stanowić silny impuls rozwojowy dla polskich firm i tym samym całej gospodarki, który ma budować nie tylko wartość firm, ale także długoterminową wartość społeczną. Priorytetową rolę w zrównoważonym rozwoju odgrywa także transformacja myślenia o kapitale ludzkim, intelektualnym czy środowiskowym, które dla budowania wartości firmy są równie istotne jak kapitał finansowy. Gdzie jednak szukać ramy odniesienia, która pozwoli podjąć adekwatne (czasem odważne) decyzje biznesowe?
Konkretnych i mierzalnych danych warto szukać np. w indeksach rozwoju ekonomicznego czy społecznego. Jednym z nich jest Social Progres Index (SPI) – narzędzie stworzone przez organizację Social Progress Imperative we współpracy z firmą doradczą Deloitte. W edycji 2015 przebadano 133 kraje (Polska zajmuje 27. miejsce), które obejmują swym zasięgiem 99 proc. światowej populacji. Zestawienie stworzono w oparciu o wyniki uzyskane przez poszczególne kraje w trzech kluczowych aspektach (pomiar dokonywany na podstawie 52 wskaźników): podstawowe potrzeby ludzkie, fundamenty dobrobytu oraz możliwości awansu społecznego i wolności osobiste. Ideą indeksu jest pomiar zaawansowania ekonomicznego i społecznego z wykluczeniem miary, jaką jest PKB. Wyniki mogą skutkować radykalną zmianą w sposobach rozwiązywania problemów społecznych, gdyż umożliwiają rządom, włodarzom regionów oraz biznesowi identyfikację i hierarchizowanie problemów, które mogą wpływać na bieżącą działalność oraz na długoterminowe strategie rozwoju.
Biznes zmienia otoczenie
Badania pokazują, że to właśnie biznes istotnie przyczynił się do rozwiązywania istotnych problemów społeczno-ekonomicznych w Polsce i regionie Europy Środkowej. Na popularyzację tej idei przez ostatnich 15 lat miały wpływ zarówno zachodnie firmy działające w Polsce (78 proc.), jak również zaangażowani pracownicy oraz osoby zarządzające organizacjami (53 proc.). Oznacza to, że społeczna odpowiedzialność to po prostu sposób prowadzenia biznesu, który przynosi wymierne korzyści, chociaż nie odbywa się bez nakładów. Jest przy tym także kluczem do bardziej ambitnego – transformacyjnego – rozwoju. Mamy nadzieję, że takiemu właśnie podejściu będziemy mogli przyglądać się w kolejnej edycji Listków CSR POLITYKI, której to założenia planujemy mocno odświeżyć, dostosowując do naturalnie rozwijającego się polskiego rynku, a z drugiej strony mobilizować czempionów CSR i w końcu promować najwyższe standardy zarządcze wśród polskich przedsiębiorców.
Rafał Rudzki, współpraca Marianna Palczewska
(eksperci firmy doradczej Deloitte)
***
Kategorie wyróżnień i kryteria ocen
Złoty Listek CSR POLITYKI – otrzymują firmy, dla których realizacja wytycznych zawartych w normie ISO 26000 jest kluczowym elementem strategicznych działań w biznesie i w relacjach z interesariuszami. Firmy opierają swoje działania na najlepszych lokalnych i globalnych praktykach oraz stosują międzynarodowe standardy. Dodatkowo istotnym elementem ich zarządzania jest system zarządzania etyką oraz spisany i publiczny dokument, który definiuje zasady postępowania biznesowego oraz najwyższe standardy zarządzania personelem. O efektach swoich działań informują cyklicznie w raportach pozafinansowych lub zintegrowanych, które podlegają zewnętrznej weryfikacji.
Srebrny Listek CSR POLITYKI – otrzymują firmy, które w swojej codziennej działalności operacyjnej deklarują uwzględnianie wszystkich kluczowych rozwiązań normy ISO 26000. Firmy te często opierają się na najlepszych lokalnych i globalnych praktykach oraz stosują międzynarodowe standardy. Dodatkowo istotnym elementem ich zarządzania jest system zarządzania etyką oraz najwyższe standardy zarządzania personelem. O efektach swoich działań cyklicznie informują interesariuszy.
Biały Listek CSR POLITYKI – otrzymują firmy, które deklarują wdrażanie najistotniejszych kategorii zarządczych rekomendowanych przez normę ISO 26000 (np. praktyki z zakresu pracy, w tym sformalizowany system ocen pracowniczych, system zarządzania wpływem środowiskowym, zaangażowanie społeczne i rozwój społeczności lokalnej) oraz ciągle doskonalą swoje działania w tym zakresie na rzecz efektywnego zarządzania wpływem swojej firmy na otoczenie.