Atmosfera między Berlinem i Warszawą niby jest lepsza niż przed rokiem. Ale coraz trudniej o zrozumienie i nić sympatii.
Relacje z Niemcami nie są łatwe. Odeszło pokolenie, które wiedziało, z czym się zmaga i co chce osiągnąć w dialogu z sąsiadami. Pozostał trudny język, bliska, ale odmienna kultura i kanonada prawicy, od lat galwanizująca wizerunek odwiecznego wroga, sprzeczności interesów oraz niepewnego sojusznika zapatrzonego w rosyjskie surowce i „rosyjską duszę”.
W czasie upałów temperatura polsko-niemieckich relacji wyraźnie wyziębła. Jeszcze 1 sierpnia prezydent Frank-Walter-Steinmeier mówił o cudzie pojednania, odwadze Polaków zarówno walczących z niemieckim okupantem, jak i tych, którzy po wojnie pracowali na rzecz porozumienia. Powtórzył prośbę o
Jeszcze rok przed wybuchem pierwszej wojny światowej Europa kwitła. To był czas belle époque. Jej zmierzch do dziś pociąga pisarzy i historyków.
Verdun to symbol: przez blisko rok rozgrywała się tu jedna z najkrwawszych bitew w I wojnie światowej. Najlepiej tu zrozumieć charakter tej hekatomby.
Wojna przeobraziła Europę nie tylko pod względem politycznym. Być może o wiele istotniejsze było wielkie przeobrażenie kulturowe i duchowe Europejczyków.
Ta wojna nie wybuchła przez przypadek, ale być może nie musiało do niej dojść. Być może w 1914 r. zabrakło światowego policjanta. Ale właśnie kończyła się epoka Pax Britannica, a jeszcze nie zaczęła Pax Americana…
przerwania frontu. 1 sierpnia 1916 r. Brytyjczycy atakujący nad Sommą stracili 58 tys. ludzi – 20 tys. zabitych, 36 tys. rannych, reszta zaginiona lub w niewoli. Wojna pozycyjna zamieniła się w wojnę materiałową. Niemiecki sztab generalny walki o Verdun nazywał pompownią krwi – celem nie
We wschodnich landach RFN rozpoczyna się sezon wyborów, które mogą wygrać radykałowie z prawej i lewej strony. Najważniejsza jest Turyngia.
Już 1 września cała Europa będzie patrzeć na wybory w trzech landach byłej NRD. W sondażach przez całe lato prowadziła prawicowo-populistyczna Alternatywa dla Niemiec (AfD). A sklecony na gruzach lewicowych ugrupowań Sojusz Sahry Wagenknecht (BSW) stał się trzecią siłą. Kampania była ostra, z
Zachód ma skłonność do samozniszczenia, ale umie też uczyć się na własnych błędach – mówi niemiecki historyk Heinrich August Winkler.
ADAM KRZEMIŃSKI: – Do swych czterech tomów „Historii Zachodu” – niestety nietłumaczonych na polski – dorzucił pan po brexicie, rosyjskiej aneksji Krymu i zwycięstwie Trumpa tom piąty, „Czy Zachód się rozpadnie?”. Rozpadnie się? HEINRICH AUGUST WINKLER
Przelew krwi żydowskiej i palestyńskiej stał się rutyną. Państwo Izrael ma za sobą pięć wojen na pełną skalę.
Waszyngtonie 1 listopada 1973 r. Golda Meir była poirytowana. Jej pomarszczona twarz, napisał Kissinger, odzwierciedlała wstrząsy jej pionierskiej pracy nad nowym społeczeństwem w obcym i nieprzyjaznym środowisku. „Czujne oczy pani Meir zawsze zdawały się wypatrywać nieoczekiwanych wyzwań, zwłaszcza ze
Przelew krwi żydowskiej i palestyńskiej stał się rutyną. Państwo Izrael ma za sobą pięć wojen na pełną skalę.
państwa żydowskiego niezliczonymi atakami terrorystycznymi. Kanał Sueski był zamknięty dla statków płynących pod banderą izraelską lub dla okrętów innych krajów zmierzających do portów izraelskich. Naser zignorował decyzję Rady Bezpieczeństwa z 1 września 1951 r. w sprawie pełnej swobody żeglugi przez
Powstanie warszawskie – niezależnie od rocznicowych plakatów i aktów strzelistych – pozostanie tematem niekończących się dyskusji. Czy należało uniknąć takiego całopalenia? 80 lat później Zachód czegoś się nauczył. Dziś daje silne poparcie Ukrainie walczącej z Rosją.
brakuje kluczowego pojęcia: Współczucia dla tych, którzy 1 sierpnia 1944 r. z entuzjazmem ruszyli do powstania, ale po 63 dniach pozostawili zrujnowaną stolicę. Zbliżał się koniec III Rzeszy. We Włoszech alianci szli na Rzym, we Francji na Paryż. W Polsce czołgi radzieckie jakoby były widziane na
nowym początkiem.Książka Ullricha to bardzo dobre wypisy z badań historyków i biografii znanych postaci wszystkich stron. Symboliczne jest zderzenie np. losów Marleny Dietrich i jej siostry prowadzącej z mężem kino odwiedzane przez załogę kacetu w Bergen-Belsen. ADAM KRZEMIŃSKI *** Miasto pod miastem
Co było dane wiedzieć o powstaniu człowiekowi urodzonemu tuż po upadku powstania i żyjącemu w PRL, czyli opowieść świadka epoki.
My, Niemcy, nie byliśmy zdolni do tak dowcipnej terapii… – o „Samych swoich”, traumie wypędzonych i pojęciu Heimat opowiada Christiane Hoffmann, autorka bestsellera „Czego nie pamiętamy”, zastępczyni rzecznika rządu Niemiec.
żyli na Ziemiach Odzyskanych, po czym w wyniku rozpętanej przez Hitlera wojny utracili Heimat, ale – jak Günter Grass, Siegfried Lenz, Horst Bienek – szukali kontaktu ze swymi polskimi następcami i zaszczepili w nas zainteresowanie lokalną historią. ADAM KRZEMIŃSKI: – Właśnie
Po ośmiu latach prawicowej destrukcji polsko-niemieckich relacji trzeba będzie wypracować nowy język rozmowy o naszych wzajemnych relacjach.
Rosyjska agresja na Ukrainę przyniosła jeszcze jeden skutek. Ożywiła długą tradycję emigracji Rosjan do Niemiec, do Berlina zwłaszcza. A zaczęło się od rewolucji październikowej.
Niemcy i Polacy niemal równocześnie obchodzą swe Dni Konstytucji: my 3 maja, Niemcy 23 maja. Ta druga data to dzień uchwalenia w 1949 r. konstytucji Republiki Federalnej, która obowiązuje do dziś. Minione 75 lat to – jak mówił prezydent Steinmeier – najszczęśliwszy okres w dziejach Niemiec. W 1949 r. nic tego nie zapowiadało.
Nawet izraelski historyk Yuval Noah Harari musiał przyznać, że trudno być prorokiem we własnym kraju. Pomysłów na pokojową przyszłość regionu wciąż jednak nie brakuje.
krzyżowców, co położyło kres Królestwu Jerozolimy. Autor zgrabnie prześlizguje się nad szczegółami. W jego show pierwszym kandydatem do mistrzowskiego tytułu jest pan Przypadek, krupier dziejów, które są Kołem Fortuny. W skali 1–100 dostał od jury 29 punktów. Bo to przez przypadek chrześcijaństwo
Mamy rok Immanuela Kanta – 300-lecie jego urodzin i 220-lecie śmierci. Czy filozof z Królewca może paść ofiarą cancel culture? Od czasu, gdy Putin „zakochał się w Kancie”, panuje przekonanie, że „Kant jest nasz”. Czyli Rosji.
460 lat temu zmarł największy asceta spośród ojców reformacji. Śmiertelny wróg wesołych świąt. Jedyną osobą naprawdę niebezpieczną dla Kalwina okazał się konkurencyjny teolog Sebastian Castellio.
Marzeniem faszyzującego ideologa putinowskiej Rosji Aleksandra Dugina jest „finlandyzacja” całej Europy. A dla Finlandii wejście do NATO jest końcem zależności narzuconej przez Stalina.
Wojna w Ukrainie obnażyła wszystkie bolączki niemieckiej armii. Czy w końcu nastąpi zmiana epoki, zapowiadana przez kanclerza Olafa Scholza?
Proces o zdradę stanu nie zawsze kończy sprawę, czasem na pokolenia zostaje otwarta narodowa rana. Przykładem skazanie marszałka Philippe’a Pétaina za kolaborację z Hitlerem.
Jak ponownie wzmocnić polsko-niemieckie relacje, zamrożone i pozbawione znaczenia za rządów Zjednoczonej Prawicy? W przeddzień wizyt Donalda Tuska w Berlinie i Paryżu warto sięgnąć po trzy publikacje z ostatnich miesięcy.
Wydany pół wieku temu „Archipelag Gułag” Aleksandra Sołżenicyna to jedna z tych książek, które zmieniły bieg historii.
Protesty niemieckich rolników to zapowiedź starcia między topniejącą koalicją, której odpowiada status quo, i resztą kraju, który bez nagłych reform znów może się stać „chorym człowiekiem Europy”.
PiS zaostrzył konflikt z Niemcami: Berlin został uznany za tak wielkie zagrożenie jak Moskwa i był lżony jako „czwarta Rzesza”. Tutaj Tusk już choćby umiarkowaną retoryką może wiele osiągnąć. Ale odmienne interesy nie znikną.
Biografie nadają historii smaku, pozwalają podpatrywać, co zamieciono pod dywan. Dorota Karaś i Marek Sterlingow, pisząc biografię Jerzego Urbana, wcielili się w reporterów. Umówili się, że książka ukaże się dopiero po jego śmierci.
W Republice Federalnej Niemiec nie było takich zamachów na czołowych polityków, jak w USA czy we Włoszech. Ale istniał silny polityczny terroryzm. Jakie było jego podłoże?
– pod gmachem wydawnictwa Springera w Hamburgu, a 24 maja – przy Głównej Kwaterze Wojsk USA w Heidelbergu. I to było na razie wszystko, ponieważ już 1 czerwca w trakcie ogólnokrajowej obławy – dzięki donosom postronnych – zostali ujęci Andreas Baader, Holger Meins i Jan-Carl Raspe
Czy w Niemczech dojdzie do morderczego dla liberalnej demokracji prawicowo-lewicowego sojuszu? Polityczne centrum, które mogłoby mu się przeciwstawić, jest sparaliżowane.
Hamas uderzył na Izrael w 50. rocznicę wybuchu wojny Jom Kipur w 1973 r. Tamten konflikt okazał się momentem zwrotnym w historii państwa żydowskiego.
wojna Jom Kipur sprawiła, że po roku 1973 był zdeterminowany do poszukiwania drogi pokoju. Zmienił partyjne barwy, dołączając do prawicowego rządu Menachema Begina i jako jego minister spraw zagranicznych odegrał ważną rolę w negocjacjach pokojowych z Egiptem. W czasie swej wizyty w Waszyngtonie 1
Adam Daniel Rotfeld o trudnych sprawach polsko-rosyjskich, raszyzmie i naszyzmie oraz o tym, że świat wszedł w epokę ciągłego konfliktu.
ADAM KRZEMIŃSKI: – Co za czasy! Współautorem nowego kłamliwego podręcznika historii Rosji jest ten sam akademik Anatolij Torkunow, z którym pan w 2010 r. wydał znakomitą dokumentację polsko-rosyjskich „spraw trudnych” z lat 1918–2008. ADAM DANIEL ROTFELD: – Ten
Film „Oppenheimer” przybliża początki ery atomowej i zimnej wojny. Tym, którzy pamiętają PRL, przy tej okazji wyświetla się w głowach inny obraz – z Andriejem Sacharowem, radzieckim Oppenheimerem w roli głównej.
Starożytne greckie mity to wciąż żywe fikcje, które wcielają się w naszą codzienność. Ich nowe odczytywania do dziś się nie kończą. Ostatnio furorę robią interpretacje feministyczne.
Adolf Hitler: geniusz czy szaleniec? Nie unieważniając tego pytania, zadawanego od półwiecza, odpowiedzi należy szukać w trójkącie: patologia wodza, patologia władzy, patologia narodu (społeczeństwa).
Jak wówczas potoczyłaby się historia Niemiec i Europy?
Marlena Dietrich urodziła się w grudniu 1901 r., Leni Riefenstahl – w sierpniu 1902 r. Były piękne, utalentowane, ambitne i zdyscyplinowane. Po ponad stu latach spotykają się jako dwie przeciwstawne ikony Niemek XX w.
Kto z powojennej generacji nie śpiewał tego wyznania podszytego obawą, że może jednak trzeba będzie na dnie lec? Tamto morze właśnie się kończy.
Henry Kissinger, były sekretarz stanu USA, skończył sto lat. Przy okazji wydał 19. książkę – tym razem o sześciu największych światowych przywódcach.
Rosyjskie miasto Kaliningrad od maja jest w Polsce oficjalnie nazywane Królewcem. Decyzję podjęła rządowa Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych poza Granicami Rzeczypospolitej Polskiej. Pytanie, ile w mieście Kalinina zostało z królewskości.
Kiedy kanclerz Olaf Scholz ogłosił zwiększenie budżetu obronnego Niemiec o 100 mld euro – co z zadowoleniem zostało przyjęte w całym NATO – to z Warszawy docierały jadowite słowa, że ciekawe przeciwko komu są te wydatki – przeciwko Rosji czy Polsce… Takie słowa naprawdę zbijają z tropu – mówi w rozmowie z „Polityką” były ambasador Niemiec w Warszawie Arndt Freytag von Loringhoven.
ADAM KRZEMIŃSKI: – Mamy ze sobą wspólny kłopot. U nas zaczyna się kampania wyborcza. Premier Morawiecki grzmi na Niemcy, że się ociągają z pomocą dla Ukrainy. Jarosław Kaczyński kładzie na stole kartę antyniemiecką. A opozycja, aby nie wzbudzać kolejnych emocji, raczej unika otwartej
Pięć lat minęło od afery Relotiusa, uznanego reportera „Spiegla”, który w swych nagradzanych tekstach zmyślał fakty, i niemiecki światek dziennikarski ma kolejną zadymę. Tym razem literacką wokół koncernu Springera.
Przejęcie władzy przez Hitlera 90 lat temu było cezurą w niemieckim międzywojniu. Jednak pierwszy akt dramatu rozegrał się 10 lat wcześniej. Ciągnął się przez cały 1923 r. i zakończył chybotliwym, ale jednak zwycięstwem rozkojarzonej niemieckiej demokracji.
państwem, przedsiębiorcami i związkowcami od 1919 r. panował „konsens inflacyjny”. Lawina ruszyła tuż po traktacie w Rapallo, kiedy w kwietniu 1922 r. Niemcy zawarły porozumienie z bolszewicką Rosją. 1 lipca za dolara płacono 402 marki, miesiąc później – 670. A to był początek. Od
Słynny niemiecki filozof nawołuje do negocjacji z Rosją mających zakończyć wojnę. Krytycy zauważają, że nie jest w stanie wskazać żadnej wiarygodnej ścieżki wiodącej do tych rozmów na obecnym etapie starcia.
Kto tworzył, a kto niszczył Europę w XX w.? I na ile osobowość przywódców wpływa na bieg historii?
Omawiamy tekst rosyjskiego analityka prof. Dmitrija Trenina. Jego zdaniem Rosja, stając się oblężoną twierdzą, musi całkowicie na nowo zarysować swoją strategię na przyszłość. Jaki scenariusz rysuje?
Partnerstwo z Niemcami w Europie to w oczach PiS nie tyle wspólne działanie, ile wytykanie Niemcom dawnych i niedawnych zaszłości i ostentacyjne poganianie niemrawców do większych starań na rzecz Ukrainy.
Odejście Benedykta XVI to dla Kościoła katolickiego cezura porównywalna chyba ze śmiercią Piusa XII. Ostatecznie skończyła się epoka pokolenia z entuzjazmem towarzyszącego „przewietrzaniu Kościoła” przez Jana XXIII.
Warszawsko-berlińskie analogie są godne uwagi, bo korygują w Niemczech obraz Polski jako kraju zamkniętego w sobie, ogarniętego ksenofobicznymi odruchami, a także – w swej tendencji – pokazują podobieństwa między stolicami, tworząc most i pole możliwej współpracy.
Była kanclerz Niemiec przerwała milczenie. Oczekuje się od niej, że przyzna się do błędów i przeprosi za swoją politykę wobec Rosji. Ona jednak nie chce przepraszać, bo nie wie, czy się pomyliła, czy też historia nie przyzna jej racji.