SOPLICOWO. „O roku ów! kto ciebie widział w naszym kraju!/Ciebie lud zowie dotąd rokiem urodzaju,/A żołnierz rokiem wojny; dotąd lubią starzy/O tobie bajać, dotąd pieśń o tobie marzy” (Księga XI, „Rok 1812”). Jeden z najbardziej znanych cytatów z „Pana Tadeusza” przypomina wielkie wydarzenie historyczne, jakim było przekroczenie przez Napoleona Niemna i początek wojny z Rosją. Cesarz, choć nie pojawia się w Soplicowie, jest obecny niemal w całej epopei, zaś credo wyczekujących go niczym zbawiciela brzmi: „Bóg jest z Napoleonem, Napoleon z nami!”.
Akcja „Pana Tadeusza” rozpoczyna się, gdy tytułowy bohater przybywa do dworku w Soplicowie, z którego w ostatniej księdze wyruszy z Wielką Armią na Moskwę. Adam Mickiewicz kończy swe arcydzieło tak, jakby ta wyprawa była zapowiedzią wielkiej wiktorii, nie zaś druzgocącej klęski. W XII księdze mamy bowiem ogólne „Kochajmy się!”, podniosłego poloneza, tęgie picie i toasty za ogólną pomyślność oraz szczęście zaręczonych par, w tym Tadeusza i Zosi. Szczęśliwym młodym chyba nawet nie przyszło do głowy, że być może widzą się po raz ostatni.
Soplicowo, „dwór szlachecki, z drzewa, lecz podmurowany”, to matecznik polskości, skansen patriotyzmu w tradycyjnym wydaniu. Wracający z miasta pan Tadeusz przechadza się po domu i ogląda te same co kiedyś portrety wiszące na ścianach. Każdy z nich przedstawia ważnego bohatera najnowszej historii Polski: są Kościuszko, Rejtan, Jasiński z Korsakiem na szańcach Pragi, czyli przypomnienie rzezi rosyjskiej w 1794 r. Jest wreszcie zegar kurantowy, który wystarczy pociągnąć za sznurek, „by stary Dąbrowskiego posłyszeć mazurek”.