Żyli w czasach, gdy słowa coming out czy gej były nieznane, a istnienie lesbijek w ogóle kwestionowano. Prywatne od politycznego oddzielał nieprzenikniony mur, choć z wielu ich zapisków i listów przebija ogromna potrzeba powiedzenia prawdy. Książka Krzysztofa Tomasika „Homobiografie” ten mur obala. Autor szkicuje szesnaście sylwetek ludzi polskiej kultury, którzy zmagali się ze swoim homo- lub biseksualizmem; poczynając od Marii Konopnickiej, poprzez Marię Rodziewiczównę, Karola Szymanowskiego, Jana Lechonia, Marię Dąbrowską, Jarosława Iwaszkiewicza, Jerzego Andrzejewskiego, po Witolda Gombrowicza.
„Bohaterowie mojej książki byli w szafie, bo w takich czasach przyszło im żyć, a nie zdobyli się na stworzenie alternatywy. Teraz są w szafie, bo nie pozwala im się stamtąd wyjść” – pisze Tomasik, przekonując, że współcześnie formuła szacunku dla prywatności służy już tylko podtrzymywaniu tabu. A jest o czym pisać. Przez lata temat homoseksualizmu starannie omijano w oficjalnych biografiach. Listy, zapiski i dzienniki były cenzurowane, wiele nadal czeka na publikację. A jeśli już kwestia homoseksualizmu pojawiała się w biografiach, autorzy próbowali swoich bohaterów tłumaczyć czy usprawiedliwiać jak z jakiejś koszmarnej skazy. Oni sami wybierali różne strategie życiowe; od całkowitego wyparcia, jak w przypadku Anny Iwaszkiewicz, po niemal pełną otwartość Karola Szymanowskiego.
Tomasik pisze o swoich bohaterach z taktem i empatią. Pełna, nieocenzurowana biografia pozwala odczytać ich dzieło z innej perspektywy. Z drugiej strony, otwarte mówienie o homoseksualizmie postaci znanych, szanowanych i podziwianych nie pozostaje bez wpływu na postrzeganie tej kwestii w przestrzeni publicznej. Jest to także – nie da się ukryć – wsadzenie kija w mrowisko. Autorka „Roty” lesbijką? Toż to szarganie narodowych świętości. Cóż, takie są fakty.
Krzysztof Tomasik, Homobiografie, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa 2008, s. 164
- Przeczytaj fragment książki
- Kup książkę w merlin.pl