Maria i Anna przeżyły razem ponad 20 lat. Z wiekiem Dąbrowska, coraz więcej chorując i mając problemy z niemocą twórczą, staje się rozgoryczona, drażliwa, niechętna wszystkim i wszystkiemu.
MARIA DĄBROWSKA (1889-1965)
Ja nie mam żadnej ideologii. Jedyne, co mną kieruje, to miłość do ludzi i życia, współczucie.
Maria Dąbrowska, Dzienniki (1929)
W 2005 roku minęła 40 rocznica śmierci Marii Dąbrowskiej. Zazwyczaj podobny jubileusz nie jest zbyt istotny i szczególnie czczony. Zupełnie inaczej rzecz przedstawiała się w tym wypadku, z okazji rocznicy pojawiły się nie tylko artykuły na temat pisarki, ale także wydano zbiór listów Marii i Mariana Dąbrowskich Ich noce i dnie z lat 1909-1925 opracowany przez Ewę Głębicką. Jednak przede wszystkim minął termin zastrzeżony w testamencie przez samą pisarkę uniemożliwiający publikację w całości prowadzonych przez ponad pół wieku Dzienników, które przez wielu uważane są za jej największe literackie osiągnięcie.
Maria Szumska, potem Dąbrowska, urodziła się 6 października 1889 roku w Rusowie koło Kalisza. Jej rodzina - zubożałe ziemiaństwo - a także otoczenie, w którym dorastała, były inspiracją do stworzenia pisanych w latach 1932-1934 Nocy i dni, dzieła zapewniającego autorce trwałe miejsce w panteonie polskiej literatury, które zaskoczyło krytyków dojrzałością oraz ogromem przedsięwzięcia. Pisarka, znana przede wszystkim z poświęconych tematyce ludowej opowiadań w rodzaju Uśmiechu dzieciństwa (1923) czy Ludzi stamtąd (1926), była już wówczas osobą doświadczoną przez życie. Przede wszystkim przedwcześnie, w wieku zaledwie 36 lat, została wdową, nagle zmarł jej ukochany mąż Marian. Nieoczekiwanie, także dla samej siebie, szybko związała się z kolejnym mężczyzną - Stanisławem Stempowskim. Paradoks życia prywatnego Dąbrowskiej polega na tym, że nie tylko uczniowie uczący się o niej w szkole, ale także wielu jej współczesnych nie przypuszczało, że ta mało efektowna kobieta może mieć w ogóle potrzeby erotyczne.